Bu makale, wikiye nasıl makale yazacağınız ve wiki içinde ne tür değişiklikler yapacağınız konularında size rehberlik etmesi için yazılmıştır. |
Contents
- 1 Öncelikle, Bir Kullanıcı Hesabı Oluşturun ve Kişisel Sayfanızı Düzenleyin.
- 2 Yeni Bir Makaleyi Nasıl Yazarım?
- 3 Bir Makale Nasıl Yazılır? Temel Wiki Söz Dizimi
- 4 Mevcut Bir Sayfayı Düzenlemek
- 5 Resim Eklemek ?
- 6 Bir Video Eklemek
- 7 Tartışma Sayfaları
- 8 Yardım Almak İçin...
- 9 Kaynak
Öncelikle, Bir Kullanıcı Hesabı Oluşturun ve Kişisel Sayfanızı Düzenleyin.
Bu Wiki' ye yazı yazmadan önce bir kullanıcı hesabı oluşturun ve kişisel sayfanızı düzenleyin. Böylece biz okuyucular da o yazıyı kimin yazdığını öğrenebilelim.
Wiki sayfalarının üst sağ köşesinde oturum açabilmeniz için bir bağlantı bulunmaktadır. Oturum aç ya da yeni hesap edin bağlantısına tıklamanız yeterlidir.
Giriş yaptığınızda sizinle ilgili bağlantılar ekranın sağ üst köşesinde belirecektir :
Bu bağlantılar dışında bir de yeşil adam resmi yanında, isminiz ile gösterilen, kendinize ait kullanıcı sayfası yer almaktadır. İlk seferinde sayfanız boş olacaktır.Bir düzenleme sayfası sizi karşılayacaktır. Bu sayfayı, isterseniz gerçek adınız-soyadınız, kendinize ait bir sunum yazısı, yapmış olduğunuz katkılar gibi bilgilerle doldurabilirsiniz. Bundan sonra "Önizlemeyi göster" düğmesine tıklayıp önizleme yapabilir, her şey doğruysa "Sayfayı kaydet " düğmesi ile sayfanızı kaydedebilirsiniz. Artık ilk Wiki sayfanızı yazmış oldunuz!
Yeni Bir Makaleyi Nasıl Yazarım?
Bir makale yazmadan önce, yazmak istediğiniz konuda daha önce bir yazı yazılıp yazılmadığını denetlemenizi şiddetle tavsiye ederiz.
Bunu yapabilmek için sol paneldeki Git veya Ara işlevlerini kullanın.
- Git işleviyle bir konu başlığının var olup olmadığını araştırmış olursunuz.
- Ara işleviyle kutuya girdiğiniz konu ile ilgili wiki sayfalarını Google kullanarak ararsınız.
Bu durumda, sayfa mevcut değilse, Wiki size kırmızı renkteki bir bağlantıyla o sayfayı oluşturmanızı önerir.
Diğer bir ihtimal ise, oluşturulacak sayfa için mesela yazmakta olduğunuz bir konu içinde bir bağlantı oluşturmaktır. O sayfanın henüz yazılmadığını gösteren KIRMIZI renkli bir bağlantı oluşturulacaktır.
Örnek : Var_Olmayan_Sayfa
Bu bağlantıya tıkladığınızda o sayfayı yazabileceğiniz bir düzenleme sayfasına ulaşırsınız. Sayfa yazıldığında, bağlantı MAVİ renge dönecektir.
Bağlantı oluşturma söz dizimi ileriki bölümde açıklanacaktır.
Bir Makale Nasıl Yazılır? Temel Wiki Söz Dizimi
Mediawiki söz dizimi kesin argümanlar gerektirmez. Bir satırı atlamak için <br> kodunu içermesi zorunlu değildir. Genel olarak, basitçe o satırı her zaman yaptığınız gibi atlamak yeterlidir.
Makalenin Başlığını Seçmek ve Makaleyi Tasarlamak
Sayfa Başlıkları, Yeniden Adlandırma ve Yönlendirme
Sıklıkla ortaya çıkan kötü bir davranış da sayfa oluşturulduktan sonra başlığın sayfaya uygun olmadığı veya yanlış yazıldığının farkedilmesidir. Bu durumda yönlendirme uygulanamaz.
Makale başlığında bir yanlışlık yaptıysanız :
- Sayfanızı yeniden adlandırın veya bunu yapması için bir wiki yöneticisine (bkz.:Wiki yönetici listesi) başvurun. Bir wiki sayfasını yeniden adlandırma işlemi, eski sayfanın içeriğinin yeni isimle oluşturulmuş sayfaya aktarılması ve her iki sayfa arasında yönlendirme yapılmasıdır.
- Makaleniz eski bir makale değilse, eski sayfanıza gidin ve Category:Gereksiz kategorisine yerleştirin. Bir yönetici bunu görüp makaleyi silecektir.
- Ancak, makaleniz görece eski bir makale ise, dış bağlantılar (İnternetteki diğer web siteleri) bu makaleye bağlantı vermiş olabilir. Bu durumda yönlendirme silinmemelidir.
Gönüllü olarak bir yönlendirme yapmak
Depo adındaki sayfanın doğrudan Kaynak sayfasına yönlendirilmesini istiyorsanız yapmanız gereken makalenin/sayfanın en başında şu kodu kullanmaktır:
#REDIRECT [[Kaynak]]
Yönlendirmeleri çok fazla kullanmayın. Wiki sayfalarını içinden çıkılmayacak bir biçimde karıştırabilirsiniz.
Sayfayı başlık ve alt başlıklar ile düzenli hale getirmek
Sayfanızı organize etmek için başlık ve alt başlıklar kullanarak sayfayı çeşitli bölümlere ayırabilirsiniz. Bunu yapabilmek için başlıklarda "=" işaretini kullanmalısınız. Bu işaret başlığın her iki yanında da yer almalıdır. Bu işaretlerin sayısı başlığın seviyesini gösterir.
Wiki söz dizimi bizim H1 başlık sıralamasını kullanmamıza izin verir. Ancak H1 sıralamasını kullanmak bu wikide yasaklanmıştır.
Ana başlığınız H2 sıralamasını kullanmalıdır :
== Başlık 1 (sıralama H2) == === Bağlantıları oluşturmak === ==== Wikiye iç bağlantılar ==== ===== Makale bağlantıları ve alt bölümler =====
İç bağlantılar iki köşeli parantez ile belirtilir. Düz çizgi ( | ), makale adından başka bir metin gösterebilmenizi sağlar.
[[Mageia Linux kurmak]]
Mageia Linux kurmak olarak görüntülenir.
[[Mageia Linux kurmak|Mageia nasıl kurulur ?]]
Mageia nasıl kurulur ? şeklinde görüntülenir ve üstteki ile aynı bağlantıya sahiptir.
"#" karakterini kullanarak, doğrudan o sayfadaki bir alt bölümü görüntülersiniz.
[[Wikiye yazmak#Yeni Bir Makaleyi Nasıl Yazarım?|Wikiye yeni bir makale yazmak]]
Wikiye yeni bir makale yazmak olarak görüntülenir.
Çeviriler için bağlantılar
Makaleleri çevirdiğinizde, bir başka dildeki (mesela çevirisini yaptığınız özgün sayfaya) sayfaya wikiler arası bağlantı kullanarak bağlantı verebilirsiniz. Söz dizimi şöyledir:
[[:en:Home]]
en:Home olarak görüntülenir.
Bu bağlantı, Mageia wikinin diğer bir dile (burada İngilizce) bağlantısıdır. Başlangıçtaki ":" işaretini kaldırdığınızda ([[en:Home]]), bağlantı metin olarak görüntülenmeyecek; onun yerine sol yan çubuktaki "Diğer diller" kısmında dil adı olarak görüntülenecektir. Bu şekildeki bağlantıların, diğer dillerden yapılan çevirilerde kullanılması önerilir.
Wiki' ye Dış Bağlantı Eklemek
Basit birweb adresi wiki tarafından kendiliğinden bir bağlantıya dönüştürülür :
http://www.mageia.org/tr/
http://www.mageia.org/tr olarak görülür.
Bağlantının ne olduğunu açıklamak için tekli köşeli parantezler kullanılır : önce web adresini yazın, bir boşluk bırakın ve bağlantı için yazmak istediğiniz metni girin :
[http://www.mageia.org/tr Mageia] Web sitesi
Mageia Web sitesi olarak görünür.
Karakterleri Biçimlendirmek
Kalın, yatık, çizili... Karakter biçimleri hakkında daha fazla bilgi için İngilizce olan Mediawiki yardım sayfasını okuyun.
Bir kelimeyi vurgulayın, biraz daha vurgu, oldukça vurgulu. Ayrıca bunları formüllerde de kullanın: |
''Bir kelimeyi vurgulayın'', '''biraz daha vurgu''', '''''oldukça vurgulu'''''. '''F''' = ''m'' '''a'''. |
Renkli Metin |
<span style="color:#FF0000;">Renkli Metin</span> |
Farklı yazı tipi boyutları : |
<small>küçük boyut</small> <big>büyük boyut</big> |
Bazı kelimeler: |
<strike>üstü çizili</strike> <s>strike</s> <u>altı çizili...</u> |
Üstü noktalı harfler ve aksanlar : À Á Â Ã Ä Å Æ Not Edin : Unicode kodlamaya geçildiği için özel harfleri sorunsuz olarak doğrudan yazabiliriz. |
À Á Â Ã Ä Å Æ Ç È É Ê Ë Ì Í Î Ï Ñ Ò Ó Ô Õ Œ Ö Ø Ù Ú Û Ü ß à á â ã ä å æ ç è é ê ë ì í î ï ñ ò ó ô õ œ ö ø ù ú û ü ÿ |
Noktalama işaretleri : |
¿ ¡ « » § ¶ † ‡ • |
Özel karakterler : |
™ © ® ¢ € ¥ £ ¤ |
Satır altındaki karakter : x2 et |
Satır altındaki karakter : x<sub>2</sub> ve Satır üstündeki karakter : x<sup>2</sup> |
Kod Göstermek
- <pre>vıdı vıdı... </pre> işaretleri, bir kod girmenizi ve aşağıdaki şekilde gösterilmesini sağlar:
vıdı vıdı...
- Aşağıdaki gibi büyük fontla görünmesi için (örn:14px ile) <pre style="font-size: 14px;">vidı vıdı..</pre> olarak yazılmalı:
vıdı vıdı...
- Aynı kodu, <pre> </pre> işaretleri olmadan sadece her kod satırının başında bir boşluk vererek yazabilirsiniz:
vıdı vıdı... bu kod her satırın başında bir boşluk bırakılarak yazıldı.
Bağlantı Oluşturmak
Wiki' de İç Bağlantılar
Makale ve Alt Bölümlere Bağlantı Vermek
Bu konu yukarıda #Sayfayı başlık ve alt başlıklar ile düzenli hale getirmek başlığında açıklanmıştır.
Boş veya Eksik Bölümler
Bir makalede bir açıklama hakkında belirli bir bölüm yer aldığını biliyor ve bu bölümün içini dolduracak kadar bilginiz yoksa o bölümü boş bırkarak şu şablonu kullanın:
{{...}}
Şu şekilde görünecektir:
Bu şablon, diğer katkıda bulunanların bu bölümü görerek içini doldurmalarını sağlamak amacıyla kullanılır.
Listeler
- Kare noktalar kullanarak listelemek, konuyu okuyanlar için okuma kolaylığı sağlar.
- Rakam ile listeleme yapabilmek için satırlar arasında boşluk vermeyin:
|
* Listeler iyidir : ** Belegleri düzenli tutarlar. ** Belgelerin okunmasını kolaylaştırırlar |
|
# Rakam ile listelemek de yararlıdır. # İyi bir düzen ## Okuması kolay # Rakam ile listelemek için şunlar yapılmalı : #* Satırlar arasında #* boşluk verilmemeli # Rakam ile listelemek için şunlar yapılmalı : #: Satırlar arasında #: boşluk verilmemeli # Kolay, değil mi? :-) |
Bu satırlar
|
Bu satırlar :bir çok ::seviyede :::yazılabilir. |
Bu öğrendiklerimizle artık tüm listeleme tiplerini bir arada kullanabiliriz :
|
*Bir rakamlı liste : :#Birinci öğe :#İkinci öğe *diğer dallar ağaç görünümünde sürer. |
|
; Açıklama Listeleri : Açıklamalar içeren listeler ; Sözcük açıklaması : Bir sözcüğün açıklanması |
HTML işaretlemeleri kullanılarak daha da güzelleştirilebilir. (Ancakhatırlaması daha zor.):
Kolayca hatırlamak için ufak bir şey :
|
<ul> <li>Bir rakamlı liste : <ol> <li>Birinci öğe <li>İkinci öğe </ol> <li>diğer dallar ağaç görünümünde sürer. </ul> |
Şablonları Kullanmak
Wiki, belgelerinizde okuyucuların ilgisini çekebileceğiniz, örneğin bir uyarı veya bir sunum yazabileceğiniz, şablonlar kullanmanıza olanak tanır.
Şablonları Şablonlar Kategorisinde tüm olarak görebilirsiniz. Template:Ileti
Mevcut Bir Sayfayı Düzenlemek
Üzerinde değişiklik yapmak istediğiniz sayfanın üst kısmında yer alan değiştir ibaresini tıklamanız yeterlidir. Bu şekilde sayfanın kaynağını görerek değişiklik yapabileceğiniz bir düzenleme penceresi açılır.
Bu özelliği, yeni yazacağınız makalelerde wiki söz dizimlerinin nasıl kullanıldığını keşfetmek amacıyla da kullanabilirsiniz. Mesela yukarıdaki "değiştir" ibaresinin nasıl kalın yazı ile yazıldığına bakabilirsiniz.
Düzenleme sayfasının altında bir Özet bölümü yer almaktadır. Gerekli değişiklikleri yaptıktan sonra lütfen bu özet kısmına yaptığınız değişiklik ile ilgili kısa açıklayıcı bir iki şey yazarak sizden sonra o sayfaya katkıda bulunacaklara yardımcı olun.
Ayrıca, iki seçenek de belirleyebilirsiniz :
- Küçük değişiklik kutucuğunu işaretleyerek yaptığınız değişikliğin az olduğunu gösterebilir,
- Sayfayı izle ile bu sayfada sizden sonra yapılacak değişiklikleri e-posta yoluyla (küçük değişikliker dışında) takip edebilirsiniz.
Son olarak üç adet düğme vardır :
- Sayfayı kaydet ile yaptığınız işi sayfaya kaydedebilir (kısayol : Alt-Shift-S)
- Önizlemeyi göster ile yaptıklarınızı kaydetmeden önce denetleyebilir (Alt-Shift-P)
- Değişiklikleri göster ile kayıtlı olan sayfa ile değiştirdiğiniz hali arasındaki farkı görebilirsiniz.
Boş veya Eksik Bölüm
Yukarıda açıklanmıştır.
Hazırlanmakta Olan Makale
Bir makaleyi henüz yazıyorsanız ve/veya başkaları tarafından da eksik kısımlarının doldurulmasını istiyorsanız, sayfanın en başında Hazırlanıyor şablonunu kullanın.
Bir Başka Dilden Çeviri
Bir makaleyi başka dilden çeviriyorsanız lütfen, Çeviri şablonunu kullanın.
Kategoriye Dahil Etmek
Bir kategori içinde başka alt kategoriler oluşturmak mümkündür. Yazınızın bir kategori içinde yer almasını istiyorsanız basitçe sayfanın en üstüne veya en altına, mesela şablonlar kategorisi için
[[Category:Şablonlar]]
kodunu yerleştirin. Template:Uyarı Bir yazıda, bir kategoriye bağlantı vermek istiyor; ancak yazının o kategori kapsamında olmamasını istiyorsanız, kodu şu şekilde kullanın:
[[:Category:Şablonlar]]
Category kelimesinin önündeki iki nokta (:) işaretine dikkat edin.
Resim Eklemek ?
Yazınızda bir resim kullanmak için;
- Kullanacağınız resmi wiki sunucusuna yükleyin
- Resmi, yazınız içinde kullanın
Wiki Sunucusuna Resim Yüklemek
Yapmanız gerekenler :
- Kullanacağınız resmi bilgisayarınızda hazırlayın.
- Dosya yükleme sayfasına gidin.
- Gözat.. düğmesine tıklayın ve yükleyeceğiniz resmi (mesela Mageia.png) seçin.
- Dosya yükle düğmesine tıklayın. Bu resim artık wikide görünecektir ve resmin başlığı Image:Mageia.png olacaktır.(Aynı resmi başka yarlerde de bu başlık altında kullanabilirsiniz).
Resmi Wiki Sayfasında Kullanmak
Bir resmi yazıda kullanmak için, sadece o resme ikili köşeli parantezler kullanarak bir bağlantı vermeniz yeterlidir : Örneğin,
[[Image:Mageia.png]]
Resmi Sayfada Konumlandırmak
Bir resmi sayfada göstermek için temel söz dizimi şudur:
[[Image:''uzantısıyla birlikte resmin adı''|''seçenek1''|''seçenek2''|...|''label'']]
Sadece resim ismi zorunludur. Diğerlerini kullanmak zorunda değilsiniz. Seçenekler, resmin sayfadaki konumu, boyutu ve çerçevesi için kullanılır.
Resmi Etiketlemek
Etiket, wiki kodlaması, bağlantı...v.b. içerebilir. Etiket, mutlaka son düz çizgiden (|) sonra eklenmelidir. Bir etiket kullanmak istemiyorsanız örneğin;
[[Image:Name.png|seçenek]]
yazabilirsiniz.
Etiket kullanımı çeşitli biçimlerde olabilir :
- Bir çerçeve veya küçük resim ile; etiket, resmin altında görüntülenir.
- Bir çerçeve yoksa; etiket, fare imleci resmin üzerine getirildiğinde bir baloncuk içinde gösterilir.
- Son durumda, bir etiket eklenmemişse, baloncuk dosya adını görüntüler.
Etiketlerde dış bağlantıları kullanmak da mümkündür. Ancak sadece normal bir cümle/kelime düzeninde yazılmış ise görüntülenir.
Görüntülenen Resmin Boyutlarını Yönetmek
Bir boyut belirtilmemişse, resim tam boyutlarında görüntülenir. Bir makale içinde resmin hangi boyutlarda görüntüleneceğini ya piksel cinsinden boyutları girerek ya da küçük resim olarak kullanarak ayarlayabilirsiniz.
Piksel Cinsinden Boyutlandırma
Resim boyutları aşağıdaki söz dizimleri ile belirlenebilir:
* [[Image:Mageia.png|10px|]]
* [[Image:Mageia.png|50px|]]
* [[Image:Mageia.png|100px|]]
px ibaresinden önceki sayı resmin gösterilecek genişliğini ayarlar. MediaWiki yeniden boyutlandırma araçları, yüksekliğini otomatik olarak ayarlayacaklardır.
Bir Küçük Resim Eklemek
Bir etiket eklemek için thumb (veya "thumbnail") seçeneğini ekleyin. Bir boyut belirlenmemişse, kullanılacak boyut kullanıcının tercihlerim sayfasında belirttiği boyut olacaktır.
Örnek :
[[Image:Mageia.png|left|thumb|Ön tanımlı boyutta etiketlendi.]]
Sayfadaki Konum
Ön tanımlı olarak resim, metnin akışına göre veya bir etiketleme mevcutsa sağ kısımda konumlandırılır. Resmin konumunu left (sol), right (sağ), center (merkez) veya none(yok) seçeneklerini kullanarak ayarlamak mümkündür. Bu seçenekler ayrıca, resim çevresindeki metin akışını da denetler.
Resim Solda
- 'left' seçeneği resmi ekranın soluna konumlandırır. O resmi takip eden metin ise resmin sağında akar. Hemen sonrasında ikinci bir resim kullanılırsa, o resim ilk resmin hemen sağında konumlanır. İki resim arasında metin varsa, ikinci resim metnin altında ilk resmin aşağı sağında konumlanır.
- none resmi ekranın solunda metni ise resmin altında konumlandırır.
[[Image:08Masaustu_gorunum.png|left|400px]] resmi takip eden metin
Burada kullanılan seçenek: "left". Onu takip eden metin hemen (köşeli parantezlerden sonra) resmin sağında yer alır.
[[Image:08Masaustu_gorunum.png|none|400px]] resmi takip eden metin
Burada kullanılan seçenek: "none". Resmi solda konumlandırır ancak metin resmin altında yer alır.
Resim Sağda
- right seçeneği resmi ekranın sağında konumlandırır. Metin resmin solunda akar. İkinci bir resim de varsa metin ilk resmin hemen altına yerleşir.
[[Image:08Masaustu_gorunum.png|right|400px]] resmi takip eden metin
Burada kullanılan seçenek: "right". Metin resmin solunda akar. İkinci bir resim de varsa metin ilk resmin hemen altına yerleşir.
Resim Merkezde
center seçeneği kullanılırsa, resim sayfayı ortalar ve metin resmin altında yer alır :
[[Image:08Masaustu_gorunum.png|center|400px]] resmi takip eden metin
Burada kullanılan seçenek: "center". Metin resmin altında (sondaki ikili köşeli parantezden sonra) yer alır.
Bir Resim Altı Açıklamasıyla Bir Çerçeve Eklemek
'frame' (veya framed) seçeneği resme bir kenar veya çerçeve eklenmesini sağlar. Bu durumda, resmi açıklayan metin resmin altında konumlanır. Kenar, "thumb" seçeneği tarafından kendiliğinden eklenir.
[[Image:08Masaustu_gorunum.png|none|frame|metin resim altı açıklaması olarak görünür.]]
Resimden Sonraki Metinler
Resimden sonra gelecek metinlerin resme yapışmaması için, resimden hemen sonra <br style="clear:both;" /> kodu eklenmelidir.
Bir Video Eklemek
Video İlkeleri
Burada kullanılacak wiki eklentisi Video Ekleme eklentisidir. Şu sitelerle çalışır: Dailymotion, YouTube, Google Video, sevenload, Revver, FunnyOrDie.
Bu siteler, video yayımı için flash veya quicktime kullanırlar.
Bir Video Eklemek için Kullanılan Söz Dizimi
Söz dizimi şöyledir :
* {{#ev:service|id}} veya * {{#ev:service|id|width}}
Açıklaması :
- "Service" video dosyalarının yüklendiği dış İnternet sitesi (Youtube, Dailymotion. ..)
- "Id" video dosyasının içerdiği rakam (Videoyu açtığınızda tarayıcınızın adres çubuğunda görünen rakam)
- "width" (seçenek) Videonun piksel cinsinden gösterilecek genişliği. Ön tanımlı olarak özgün boyutu kullanılır.
Örnek :
{{#ev:youtube|Mx5BUcTmoU8|300}}
Boyut seçeneği olmadan :
{{#ev:youtube|Mx5BUcTmoU8}}
Tartışma Sayfaları
Her sayfada, "değiştir" kısmının yanında bir tartışma sayfası vardır. Bu sayfa yoluyla katkıda bulunanlar o sayfa ile ilgili görüş alışverişinde bulunabilirler.
Hızlı İmzalama
Bir makaleyi yazdıktan sonra yazınızı mutlaka imzalayın. Bu sayede o yazının yazarı belirlenebilir ve kullanıcılar o yazı ile ilgili görüşlerini yazara iletebilirler.
Bir sayfayı imzalamak için 3 ile 5 kadar "~" işareti girin. Bu sayede kullanıcı sayfanıza bir bağlantı içerecek şekilde adınız görünecektir. 4 tene girerseniz adınız ve makale tarihi, 5 adet girerseniz sadece makale tarihi görüntülenir.
~~~ => tarakbumba
~~~~ => tarakbumba 26 Haziran 2009 saat 18:25 (CEST)
~~~~~ => 26 Haziran 2009 saat 18:25 (CEST)
Paragraf Başı veya Girintili Yazı (Yazıdan önce boşluk vermek ve tablo oluşturmak)
Her satır öncesi boşluk veya girinti için ":" iki nokta işaretini kullanmak gereklidir.
Bana göre.... Kullanıcı1 :Ben buna katılmıyorum! Kullanıcı2 :: Ben de! Kullanıcı3
Bana göre.... Kullanıcı1
- Ben buna katılmıyorum! Kullanıcı2
- Ben de! Kullanıcı3
Yardım Almak İçin...
Yardıma ihtiyacınız olursa İngilizce forum sayfasında veya Mageia Türkiye forumlarında sormaktan çekinmeyin.
Kaynak
Hazırlayan: Atilla Öntaş